Mới đây, trả lời phỏng vấn trên trang Soha.vn, Thanh Lam nhanh chóng thu hút sự quan tâm của công chúng khi có những chia sẻ thẳng thắn về vấn đề “nhiều ca sĩ miền Nam không học hành gì mà vẫn nổi tiếng”.

NSƯT Thanh Lam.

Cụ thể, khi được hỏi có sự phân biệt Nam – Bắc trong âm nhạc hay không, diva làng nhạc Việt cho biết không có ngành nghề nào mà không cần phải học. Vì khi không có trình độ thực sự thì không khai thác được chiều sâu, chỉ hớt váng được lúc đầu. Nhưng trong miền Nam lại nổi lên nhiều ca sĩ chẳng học hành gì mà vẫn nổi tiếng nhờ truyền thông. Cô đặt dấu chấm hỏi về vấn đề này.

Tuy nhiên, theo giọng ca Cho em một ngày, không nên có sự phân biệt vùng miền trong âm nhạc. Cô cũng bày tỏ rất thích ca sĩ trong Nam như Bảo Yến, Cẩm Vân vì họ hát rất hay, đa dạng và không bị một màu.

Trước đó, NSƯT Thanh Lam cũng gây tranh cãi khi có những phát ngôn về đàn em Mỹ Tâm và Thu Minh. Nói về “hoạ mi tóc nâu”, cô cho biết: “Tôi thấy Mỹ Tâm đáng quý ở chỗ bạn ấy rất kín đáo và có ê-kíp làm việc chuyên nghiệp, làm thương hiệu xuất sắc. Bạn ấy có tài năng rất vừa vặn với công chúng, nhưng để thực sự đột phá thì chưa. Kỳ vọng của tôi với bạn ấy rất cao”.

Riêng về Thu Minh, nữ ca sĩ sinh năm 1969 nhận xét cựu HLV Giọng hát Việt có độ ngông của nghệ sĩ, đó là cái rất hay. Tuy nhiên, nếu Thu Minh mềm mại thì tốt hơn.

“Bạn ấy bị căng thẳng bởi thương mại quá, để nó lôi mình đi mà không giữ được chất của mình” – diva làng nhạc Việt chia sẻ.

Học vẫn là yếu tố quan trọng đối với người nghệ sĩ

Nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long thừa nhận, trong làng nhạc Việt có rất nhiều ca sĩ không được đào tạo một cách bài bản, chính quy nhưng vẫn rất thành công, tiêu biểu như: Lệ Thu, Khánh Ly, Cẩm Vân, Hồng Nhung, Thu Minh, Phương Thanh….

Danh ca Khánh Ly từng tâm sự, bà không hề học nhạc mà chỉ hát theo bản năng và sự hướng dẫn của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. “Tôi hát tự nhiên và bản năng, cứ hát là hát thôi” – “nữ hoàng chân đất” tâm sự.

Hay như ca sĩ Phương Thanh cũng đã từng hồn nhiên chia sẻ, chị không được đào tạo bài bản về thanh nhạc. Cứ mỗi lần phải luyện thanh là nữ ca sĩ lại cảm thấy buồn ngủ. Chị hát và xử lý ca khúc thiên về bản năng.

Theo nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long, các ca sĩ không được đào tạo bài bản nhưng vẫn thành công là do họ có giọng hát tốt, năng khiếu bẩm sinh cộng thêm yếu tố may mắn.

Tuy nhiên, theo nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long, việc học hành một cách bài bản vẫn đóng một vai trò quan trọng đối với các ca sĩ, đặc biệt là trong môi trường nhiều cạnh tranh như hiện nay.

Một điều dễ nhân thấy là những ngôi sao sáng của làng nhạc hiện nay đều được học thanh nhạc một cách rất bài bản. Ba trong số 4 giọng ca được coi là “diva nhạc Việt” đều có thời gian dài theo học tại Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Các giọng ca trẻ như Văn Mai Hương, Sơn Tùng M-TP cũng đều được học hành bài bản.

“Việc học giúp các ca sĩ phát huy được thế mạnh trong giọng hát, hạn chế các tật trong hơi thở, cách phát âm. Ngoài ra, việc học cũng giúp họ có được sự tinh tế trong việc xử lý tác phẩm.

Âm nhạc là môn nghệ thuật của sự tinh tế và sự tinh tế không phải vật chất, không phải một cái gì đó đã định hình một cách cụ thể, mỗi nghệ sĩ chỉ có thể chạm tới bằng cảm nhận.

Tuy nhiên, nếu sự cảm nhận sai lệch, hoặc nhẹ hơn là chưa chính xác sẽ tạo ra những kết quả chưa đẹp. Giống như đang hát về tình yêu thương của một người mẹ dành cho đứa con bé dại nhưng lại thể hiện quằn quại hoặc nét mặt gợi cảm như hát về tình yêu đôi lứa.

Đáng tiếc, điều này đang rất dễ gặp trong đời sống âm nhạc hiện nay. Để nhận thức đúng đắn về thẩm mỹ, để thể hiện một cách tinh tế tác phẩm âm nhạc, thì học vẫn là yếu tố quan trọng đối với người nghệ sĩ” – nhà phê bình Nguyễn Quang Long nhận định.

Theo nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long, với các ca sĩ theo dòng nhạc nhẹ, họ có thể theo học thanh nhạc với các mô hình đào tạo khác nhau nhưng với nhạc thính phòng, việc học tại các nhạc viện gần như là bắt buộc.

Đồng quan điểm với nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long, nhạc sĩ Hữu Xuân (- tác giả Thuyền và biển, Hoa tím ngày xưa) chia sẻ: “Một ca sĩ nếu muốn hát được nhiều thể loại thì nhất định phải học hành một cách bài bản. Thêm vào đó, trong quá trình làm nghề, phải luôn trau dồi, học hỏi từ những người đồng nghiệp”.

Nhạc sĩ Hữu Xuân khẳng định: “Có học vẫn cứ hơn”, nhưng ông cũng đưa ra quan điểm khác. Theo ông: “Âm nhạc là một lãnh vực rộng lớn, vấn đề là anh định đứng ở đâu trong khoảng rộng âm nhạc ấy.

Nếu như chỉ định hát một số bài của Trịnh thì có cần gì phải học Bel Canto? Nhưng nếu Khánh Ly muốn hát Opera hay những bài có tính chất kỹ thuật thì cô ấy phải học. NSND THu Hiền mà bảo hát Opera thì làm sao cô ấy hát được? Ngược lại, bảo Thanh Lam hát một số bài dân ca cổ thì có lẽ Thanh Lam cũng phải bó tay đấy!

Trong sáng tác cũng vậy, nếu chỉ cần sáng tác ca khúc thôi thì kỹ thuật cũng không cần gì nhiều lắm, chủ yếu là nhạc cảm và năng khiếu. Nhưng nếu định viết cho khí nhạc, giao hưởng thì cần phải học nhiều lắm: Hòa thanh, phức điệu, tính năng nhạc cụ, phối khí ….”

Nhạc sĩ Hữu Xuân chia sẻ thêm: “Vào năm 1959, tôi học ở Nhạc viện cùng với cô ca sĩ Thanh Huyền – NSND đầu tiên của Việt Nam. Lớp học thanh nhạc do chuyên gia Liên Xô (cũ) – bà Krassova dạy. Bà nhận thấy Thanh Huyền có chất giọng dân gian rất quý nên bà khuyên cô dù có học kỹ thuật gì cũng không được làm mất chất giọng ấy, bởi vì học Bel Canto là khẩu hình luôn phải tròn, nó phù hợp với ngôn ngữ châu Âu là các âm phần lớn là âm mở như a, o.., nhưng tiếng Việt lại có nhiều âm đóng, ví dụ như “em đẹp lắm” chẳng hạn, nếu chữ đẹp mà phải mở khẩu hình tròn thì sẽ ra chữ gì?

Bởi vậy, học kỹ thuật thanh nhạc nhưng phải biết áp dụng nó một cách linh hoạt. Kỹ thuật chỉ là phương tiện để truyền tải cảm xúc, chứ không phải là để khoe tài cao thấp, khoe ai hát khỏe hơn, điêu luyện hơn. Thế nên mới có chuyện cùng một ca khúc nhưng Trọng Tấn thì hát rất mềm mại, còn một số người khác thì giọng hát cứ chéo véo, không lọt tai công chúng.

Vì sao Thanh Lam bị ném đá dữ dội?

Phát ngôn của Thanh Lam sở dĩ gây phản ứng dữ dội trong công chúng, đặc biệt là ở một số nghệ sĩ có tiếng tăm, theo nhà phê bình âm nhạc Nguyễn Quang Long là do: “Có thể họ thấy mình ở trong đó nên ‘xù lông’ lên. Đó cũng có thể coi đó là một biện pháp tự bảo vệ, một trong những bản năng tồn tại tự nhiên, ai cũng có.

Tôi tin, dù nói gì thì trong thâm tâm, các nghệ sĩ, ai cũng nghĩ và biết việc học hành bài bản, trau dồi kỹ thuật là điều quan trọng”.

Còn theo nhạc sĩ Hữu Xuân, phát ngôn của Thanh Lam vô tình đụng chạm tới yếu tố vùng miền. “Nhiều khi 2 làng ở cạnh nhau chỉ vì làng nọ chê làng kia mà nảy sinh mâu thuẫn”. Nếu bỏ yếu tố vùng miền đi, câu nói của Thanh Lam chắc chắn không bị phản ứng dữ dội như thế.